- Kaynak (Üreteç),
- Sigorta,
- Anahtar – Buton,
- Alıcı (Yük),
- İletken (Kablo) gibi elemanlar elektrik devre elemanları olarak adlandırılır.
1. Kaynak (Üreteç)
Üreteç, elektrik devrelerinde alıcının çalışabilmesi için gerekli olan en temel elemandır. Bu eleman herhangi bir enerjiyi elektrik enerjisine çevirerek devrenin çalışmasını sağlamaktadır. Kaynaklar, doğru akım kaynağı (DC) ve alternatif akım kaynağı (AC) olarak ikiye ayrılmaktadır. Doğru akım kaynaklarına örnek verecek olursak; pil, akümülatör, dinamo, doğrultmaç devresi ve güneş pili gibi örnekler verebiliriz.
Alternatif akım kaynaklarına örnek verecek olursak; hidroelektrik santraller, termik santraller ve nükleer santraller gibi örnekler verebiliriz.
2. Sigorta
Elektrik devrelerinde bazı durumlarda ani akım yükselmeleri gerçekleşebilir. Bu akım yükselmelerinde devremizi korumak amacıyla sigorta elemanı kullanılmaktadır. Örnek verecek olursak, evlerimizin girişindeki sigorta kutuları elemanın anlaşılması için gayet açık ve yeterli bir örnektir. Ayrıca çeşitli devrelerde sigorta elemanı kullanılmaktadır.
- Buşonlu sigorta,
- Cam sigorta,
- Fişli sigorta,
- NH (Bıçaklı) sigorta,
- Yüksek gerilim sigortaları,
- Anahtarlı otomatik sigorta olarak çeşitleri mevcuttur.
3. Anahtar – Buton
Anahtar veya buton, devrenin çalışması için gerekli olan enerjinin alıcı üzerinden geçişinin kontrolü için kullanılır. Basit olarak açıklayacak olursak, evlerimizdeki lambalarımızın kontrolü için anahtar kullanırız. Anahtar açık olduğu durumda alıcı üzerinden akım geçmez ve sonucunda lamba çalışmaz. Anahtar kapalı olduğu durumda alıcı üzerinden akım geçer ve sonucunda lamba çalışarak ışık verir.
Anahtar ve butonlar arasındaki fark ise yukarıda verilen örnekten yola çıkarak anahtar kalıcı olarak , buton elemanı ise basıldığı sürece devreyi çalıştırmaktadır. Yüksek akımları kontrol etmeye yarayan anahtarlara şalter adı verilmektedir. Zayıf akım, merdiven otomatikleri, yangın bildirme devreleri gibi yerlerde ise buton elemanı kullanılır.
4. Alıcı (Yük)
Alıcı (Yük), kullanım yerine göre elektrik enerjisini istenen enerjiye çeviren elektrik devre elemanıdır. Günlük hayattan düşünebileceğimiz fırın, motor ve lamba gibi aletleri alıcı olarak adlandırabiliriz.
Örnekler vererek açıklayacak olursak,
- Elektrik enerjisini ısı enerjisine çeviren fırınlar veya elektrik sobaları,
- Elektrik enerjisini ışık enerjisine çeviren lamba,
- Elektrik enerjisini mekanik enerjiye çeviren motorlar gibi örnekler ile açıklanabilir.
5. İletken (Kablo)
Yazımızda anlattığımız elemanların birbiri ile bağlantıları olabilmesi için iletken elemanı şarttır. Yani elektrik devre elemanlarının bağlantılarının yapılabilmesi ve elektrik akımının üzerinden akarak devreyi tamamlayabilmesi kablo elemanı ile sağlanır. İletken veya kablo elemanı elektrik akımını iletebilen (bakır, alüminyum gibi) materyallerden oluşmaktadır.
Kullanım yerlerine farklı tipte kablo tipleri mevcuttur. Bu bağlantıya örnek verecek olursak, yazıcı kablosu ile bilgisayar ve yazıcı arasında iletim sağlanmaktadır.
