Doğru akım motorları, DA elektrik enerjisini mekanik enerjiye çevirir. Mantık olarak bobin üzerinden geçen akımın oluşturduğu magnetik kaçaklar sayesinde oluşan kutuplaşmayı, ileri ve geri yönlü olarak kullanarak yani zıt kutupların çekmesi veya aynı kutupların birbirini itmesi prensibine dayanan doğrusal hareketin dairesel harekete dönüştürülmesine yarayan cihazlardır.
DA makinalarının ana parçaları;
- Uyartım kutbu
- Endüvi
- Kollektör
- Fırça olmak üzere dört ana başlık altında incelebilir.
Uyartım Kutbu
Uyartım kutbu, sabit olarak makina dış gövdesinin iç kısmına yerleştirilmiş çıkıntılı kutuplu bir elektromıknatıs olup, makina içinde ki ana manyetik akıyı üretir. Alan sargıları kutuplar üzerine sarılır. Bazı makinalarda uyartım kutbu sürekli mıknatıstır. DA makinaları 2, 4, 6 gibi kutuplara sahip olabilirler. Kutup sayısı makina boyutuyla doğru orantılıdır. Sargıların ürettiği mmk bir manyetik alan üretir ve bu manyetik alan kutupları, dış gövdeyi, endüviyi ve hava aralığını keser. Makina boyutu arttıkça hava aralığı boyutuda 1.5 mm’den 5 mm’ye kadar değişebilir.
Endüvi
Doğru akım makinasının dönen kısmına endüvi denir. Endüvi; kollektör, demir nüve ve sargılardan oluşur. Endüvi bir mil üzerine geçirilerek alan kutupları arasında dönmesi sağlanır. Endüvi üzerinde bulunan sargılar makinanın ürettiği yük akımını taşırlar. İletkenler nüveden kağıt, mika gibi yalıtkanlarla ayrılırlar. Eğer endüvi akımı 10 A altında ise yuvarlak iletkenler, 20 A geçiyorsa dikdörtgen kesitli iletkenler tercih edilir.
Kollektör ve Fırça
Kollektör bakır dilimlerden imal edilir ve mil üzerine yerleştirilir. Endüvi iletkenleri kollektöre çok dikkatli bağlanmalıdır. Herhangi bir simetri bozukluğu fırça-kollektör arasında ark oluşumuna sebep olacaktır. Fırçalar ise kollektör üzerine kayarak temas ederler. Fırçalar, endüvi ile kutuplar arasındaki elektriksel bağlantıyı sağlamaktadır ve genellikle karbondan imal edilirler. 10W gücün altındaki DA makinalarında çelik fırçalar da kullanılabilir.
