Manyetik alan da, elektrik alanı gibi bir kuvvet alanıdır. Elektrik alanı elektrik yüklerinden oluşmasından dolayı elektrik yüklerini etkiler. Manyetik alan ise elektrik akımından oluştuğu için sadece akımı etkiler. Yani manyetik alan elektrik akımın çevrede oluşturduğu bir etki olarak tanımlanabilir. Manyetik alan kuvvet çizgilerinden oluşur.
Mıknatıs Nedir?
Demir, nikel, kobalt gibi metalleri çekebilen maddelere ise mıknatıs denir. Mıknatısın uçları karşılıklı kutuplardır. Bunlara N kutbu ve S kutbu adı verilmiştir. Mıknatıs özelliği gösteren malzemelerde aynı iki kutup birbirini iter, farklı kutuplar birbiri çeker.
Mıknatıs teorisine göre, mıknatıs olmayan fakat mıknatıs olma eğilimi gösteren maddeler mıknatıs tarafından çekilir. Bu maddelerde atom grupları bulunur. Cisim mıknatıslık hususiyeti kazanmadan önce bu gruplar dağınık halde bulunur ve düzensiz bir manyetik alan oluştururlar. Cisim manyetiklik kazandıktan sonra bu gruplar düzene girer. Artı ve eksi gruplar zıt istikamette toplanır ve bu sayede tam bir manyetik kutupluluk elde edilir.
Bütün maddeler mıknatıs tarafından aynı kuvvetle çekilmez veya aynı manyetiklik özelliğine sahip değillerdir. Demir, çelik nikel gibi manyetik alan tarafından kuvvetle çekilen ve çabucak mıknatıslık hususiyeti kazanan maddelere ferromanyetik malzemeler denir. Manyetik kuvvete çok az cevap veren malzemelere ise paramanyetik malzemeler denir. Bunlara hava, oksijen, dökme demir, ferrosülfat örnek olarak verilebilir. Boşluktan daha az çekilen maddeler ise diamanyetik cisimler olarak nitelendirilirler. Bunlara örnek olarak bizmut, antimon, çinko ve cam örnek olarak verilebilir.
Mıknatıslar genel olarak üç gruba ayrılırlar.
- Doğal mıknatıslar
- Yapay mıknatıslar
- Elektromıknatıslar
Doğal Mıknatıslar
Doğada kendiliğinden manyetik alan üreten mıknatıslardır. Çekme ve itme kuvveti bu alan sayesinde oluşur. Bu maddeler demir oksittir. Manyetit de denilen doğal mıknatısın kimyasal formülü Fe3O4 dür.
Yapay Mıknatıslar
Doğal ortamda mıknatıslık özelliği bulunmayan malzemelerin laboratuvar ortamında kimyasal olarak birleştirilmesi sonucu oluşturulan mıknatıslardır. Yapay mıknatıslar daimi veya geçici olarak mıknatıslandırılabilirler. Yapay mıknatıslar bir çok farklı şekilde üretilirler. Bunlardan en çok kullanılanları; baryum mıknatıslar, alniko mıknatıslar, ferritler ve nadir yer elementleridir.
Elektromıknatıslar
Manyetik özellik gösteren madde üzerine tel sarılıp, sarılan tel üzerinden elektrik akımı geçirilerek oluşturulan mıknatıslardır. Elektro mıknatıslar üzerinden geçen akımla doğru orantılı olarak manyetik kuvvete sahip olmalarından dolayı endüstride demir hurdacıları veya ağır sanayide kullanılır.
